Pieter Zeeman, 1902'de Hendrik Lorentz ile birlikte Nobel Fizik Ödülü'ni kazanmış, Zeeman efektinin teorisyeni, Hollandalı bilim insanı.


Çocukluğu ve gençliği

Pieter Zeeman Schouwen-Duiveland şehrinin küçük bir kasabası olan Zonnemaire'ta 1865te doğdu. Babası Catharinus Forandinus Zeeman, Hollanda Reform Kilisesi'nin başkanı idi. Erken yaşlarda fizikle ilgilenmeye başladı. 1883'te Kutup Işıkları belirgin bir şekilde Hollanda'da görüldü. Zeeman bu olaydan etkilendi ve astonomiye, dolaylı olarak da fiziğe olan ilgisi artmaya başladı.
Lisedeyken fizikle ilgili bir konuda yazdığı yazıyı Nature dergisine yolladı. Dergi editörünün Lise öğrencisi Profesor Zeeman övgüsünü kazandı.

1883'te liseyi bitirdikten sonra üniversite öncesi klasik dilleri öğrenmek için Delf'e gitti. Burada Dr. J.W. Lely'nin evinde misafir olarak kaldı. Delft'te okurken, tezlerinde kendisine önerilerde bulunacak olan Heike Kamerlingh Onnes ile tanıştı.

Eğitim ve ilk kariyer dönemi

1885'te eleme sınavlarını geçen Zeeman Leiden Üniversitesi'nde Kamerlingh Onnes ve Hendrik Lorentz'in öğrencisi olarak fizik okumaya başladı. 1890'da bitirme tezini vermek üzere iken Lorentz'in asistanı oldu. Bu olay manyeto-optik Kerr efekti üzerinde çalışmasını sağladı. 1893'te doktora çalışmasını Kerr efekti üzerine verdi. Doktorasından sonra 6 ay Strazburg'taki F. Kohlrausch enstitüsünde çalıştı. 1895'te Strazburg'tan döndükten sonra Leiden'de matematik ve fizik üzerine ders vermeye başladı. Aynı yıl Elisabeth Lebret (1873-1962) ile evlendi ve ilerleyen yıllarda üç kız ve bir erkek çocukları dünyaya geldi.

1896'da, tezini verdikten üç yıl sonra Zeeman efekti adı ile bilinen kuramı geliştirdi. Lorentz bu gelişmeyi duyunca 31 Ekim 1896'da Zeeman ile buluşmak amacı ile Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi'ne Amsterdam'a gitti. Ertesi pazartesi Loerntz Zeeman'ı bu buluşu ve elektromanyetik radyasyon teroisi hakkında konuşmak amacı ile ofisine çağırdı. Zeeman'ın buluşunun çok büyük bir buluş olduğu açık bir şekilde görülüyordu.


Amsterdam'da Profesörlük süreci

Zeeman'ın buluşundan sonra Zeeman'a 1897'de doktorluk verildi. Daha sonra 1900'de Amsterdam Üniversitesi'nde profesörlüğe yükseldi. 1902'de Lorentz ile birlikte Zeeman efekti üzerine yaptığı çalışmalardan ötürü Nobel Fizik Ödülü verildi. Beş yıl sonra, yani 1908'de Amsterdam Üniversitesi'nde fizik bölümü başkanlığına yükseldi.

1923'te Amsterdam'da yeni bir laboratuvar kurdu. Bu laboratuvara 1940'ta kendi adı verildi.

Zeeman kendi bulduğu Zeeman efekti dışında manyeto-optik konusunda da çalışmalarrda bulundu.


Son yılları ve ölümü

1898'de Zeeman Hollanda Sanat ve Bilim Kraliyet Akademisi'ne seçildi. Burada 1921 ve 1920 yılları arasında genel sekreterlik görevinde bulundu. 1921'de Henry Draper Madalyası'nı kazandı.

Zeeman 9 Ekim 1943'te Amsterdam'da öldü ve Haarlem'de defnedildi.


Ödülleri

Nobel Fizik Ödülü (1902)
Matteucci Madalyası (1912)
Henry Draper Madalyası (1921)
Rumford Madalyası (1922)
Ayrıca Ay üzerindeki bir kratere Zeeman Krateri ismi verildi.

İçeriğe Yorum Yapın

Pieter Zeeman