İsveçli iktisatçı. Uzun dönemde firma dengesi konusundaki çalışmalarıyla, marjinal verimlilik bölüşüm kuramına son biçimini vermiştir.

20 aralık 1851'de Stockholm'de doğdu, 3 Mayıs 1926'da Stockholm yakınındaki Stocksund'da öldü. Felsefe öğrenmek üzere girdiği Uppsala Üniversitesi' nden 1876'da matematik dalında lisans derecesi elde etti. Bu tarihten sonra iktisatla ilgilenmeye başlayan ve günümüzde iktisadi kurama katkı olarak kabul edilen en önemli iki kitabını bu dönemde yayımlayan Wicksell, ancak 1900'de Lund Üniversitesi'nde doçentlik elde edebildi ve bu görevini 1917'ye değin sürdürdü. 1893'te yayımladığı sermaye ve bölüşümle ilgili kitabında, sermayeyi üretken bir faktör olarak Walrascı kuramsal çerçeveye dahil ederek marjinalist fiyat ve bölüşüm kuramını geliştirirken, 1898'de yayımladığı Geldzins und Güterpreise'de ('Faiz ve Fiyatlar') miktar kuramının yetersizliğini göstererek, genel fiyat düzeyinin değişkenliğini net olarak tanımladı.

Wicksteed'in Euler Teoremi'nin yardımıyla oluşturduğu marjinal verimlilik bölüşüm kuramına göre, her üretim faktörü, marjinal verimine eşit olarak ödüllendirildiğinde, toplam ürün tümüyle tükenmekte ve bir artık kalmamaktadır. Wicksell'in bu kurama katkısı, kuramın geçerli olabilmesi için gerekli olan ölçeğe göre sabit getiri koşulunun gerçekleştiğini göstermek olmuştur. Uzun dönem maliyet eğrisi U biçiminde olduğu zaman, firma büyüdükçe, maliyetlerin önce azalması sonra da artması nedeniyle, uzun dönemde firma dengesi, marjinal maliyet, ortalama maliyet ve piyasa fiyatının kesiştiği noktada gerçekleşmektedir. Toplam üründen bir artığın kaldığı ölçeğe göre azalan getiri ve firmanın zarar ettiği ölçeğe göre artan getiri durumları, Wicksell'e göre tam rekabet koşullarında dengesizlik durumlarıdır. Aynı zamanda optimum firma büyüklüğünü de açıklamaya yönelik olan bu yaklaşım, minimum maliyet dengesinde oluşan rekabetçi dengede, ölçeğe göre getirinin sabit olduğunu ileri sürmektedir. Ölçeğe göre artan getiriye yol açan dıştan yararlar (external economies) yok sayılarak ulaşılan bu uzun dönem dengesinde bir artığın kalmaması, girişimci kârın sıfır olması anlamına gelmektedir ve riskin ortadan kalktığı böyle bir durum, ancak durgun durum koşullarında olanaklıdır. Wicksell, bu anlamda, Walras'ın statik genel denge modelinin kavramlaştırması içinde kalmaktadır.

Wicksell'in para kuramına katkısı, para miktarı, faiz oranı ve genel fiyat düzeyi arasındaki ilişkiyi açıklamış olmasındadır. Para miktarındaki değişmelerin, genel fiyat düzeyini harcamalar yoluyla etkilediğini kabul eden miktar kuramının tersine, bu etkileni-min piyasa faiz oranında oluşan değişiklik yoluyla olduğunu ileri sürmüştür. Faiz oranları ile fiyatlar arasındaki ilişkiyi açıklarken, doğal faiz oranı olarak adlandırdığı yatırım faiz oranı ile ticari bankaların borç verme oranı olan piyasa (para) faiz oranı arasında ayrım yaparak, bu iki oranın birbirine eşit olmadığı durumlarda, genel fiyat düzeyinin birikimli olarak yükseleceğini ya da düşeceğini ve ekonomide dengesizliğe yol açacağım savunmuştur. Piyasa faiz oranı doğal faiz oranından düşük olduğunda ve bu nedenle üretimin genişlemesi uyarıldığında, artan faiz oranları artan fiyatlara; tersi durumda ise üretim kısıtlandığı için, düşen faiz oranları düşen fiyatlara karşılık düşecektir. Faiz oranını, üretimi genişletmek konusundaki uyarıcılığına göre, mutlak değil göreli olarak ele almakta olan Wicksell'in bu yaklaşımı, bir yandan iktisadi istikrarsızlığın nedenini para-kredi mekanizmalarına bağlarken, öte yandan da klasik faiz kuramından Keynesci faiz kuramına geçişi hazırlamıştır.

Yapıtlar (başlıca): Über Wert, Kapital und rente nach den neueren nationalökonomiscben Theorien, 1893, ('Yeni Politik iktisat Kuramlarına Göre Değer, Sermaye ve rant Üzerine'); Geldzins undGiiterpreise, 1898,('Faiz ve Fiyatlar'); Förelasningar i nationalekonomi, 2 cilt, 1901-1906, ('Politik İktisat Üzerine Dersler').

kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi

İçeriğe Yorum Yapın

Knut Wicksell