George Stephenson, ilk buharlı lokomotif olan "Rocket"i tasarlayan İngiliz makine mühendisidir.

Demir yollarının babası olarak da bilinir. Tasarladığı "Rocket" adlı lokomotif, 1829 yılında, Liverpool-Manchester hattında, saatte 22 km hızla, 12942 kg yükü çekti.

Hayatı ve çalışmaları

Stephenson ilk olarak Newcastle'da bir kömür madeninde işe başladı. Burada kömür yüklü kantarları çekecek lokomotifler inşa etti. İlk olarak kömür ile çalışan lokomotifleri inceledi. Daha sonra buharlı makineler hakkında bilgisi arttı ve on yıl içinde bunları da inşa etmeye başladı.

Stephenson 1814'te kömürle çalışan bir seyahat lokomotifi tasarladı. Bu 30 tonu çekebilirdi. Kömürle çalışan flanşlı ve rayları tam kavrayabilen tekerleri icad etti. Daha sonra bunu buharlı lokomotiflerine uygulayacaktır. Birçok tasarım yaptı.
kaynak: wikipedia

Farklı bir kaynaktan George Stephenson hayatı

9 Haziran 1781'de Tyne kıyısındaki Newcastle yakınlarında, Wylam'da doğdu, 12 Ağustos 1848'de Chesterfield yakınlarındaki Tapton'da öldü. Küçük yaşta, kömür madenlerinde kazancılık yapmakta olan babasının yanında çalışmaya başlamış, on yedi yaşma geldiğinde bir Newcomen makinesinin tüm sorumluluğunu tek başına üstlenebilecek ölçüde beceri kazanmayı başarmıştı. Daha sonra bir gece okulunda okuma yazma öğrendi ve mekaniğe, özellikle de buhar makinesine ilişkin kuramsal bilgiler edinmeye girişti. 1804'te Grand Allies madencilik şirketinin Killingworth'deki maden ocağı vinçlerinin yöneticiliğine, 1812'de bu şirketin sahip olduğu tüm ocaklarda kullanılan makinelerin ustabaşılığına getirildi. 1814'te Killingworth ocağı için 'Blucher' adını verdiği ilk lokomotifini yaptı, ertesi yıl madenlerde kullanılmak üzere güvenlik lambasını geliştirdi. 1821'de Stockton-Darlington demiryolunun yapımıyla görevlendirildi. Bu demiryolunun yapımı sürerken bir yandan da Newcastle'da kurduğu fabrikada lokomotif yapımına girişmişti. 27 Eylül 1825'te Stockton-Darlington hattında çalıştırmaya başladığı trenle gerçek anlamda demiryolu taşımacılığını başlattı. 1824'te üstlendiği 64 km'lik Liverpool Manchester demiryolu projesini ise, mühendislik öğrenimi gören oğlu George Robert Stephenson (1819-1905) ile birlikte beş yılda tamamladı ve bu hatta çalışacak lokomotifi seçmek üzere açılan yarışmayı 'Rocket' adlı lokomotifiyle kazandı. Yol ve köprü yapımcılığı ile lokomotif teknolojisine ilişkin araştırmalarım 1840'a değin sürdüren ve işlerini, aynı konuda kendisi kadar ün kazanmayı başaran oğluna bırakarak emekliye ayrıldıktan sonra Chesterfield'e yerleşen Stephenson, yaşamının son yılında Makine Mühendisleri Kurumu'nun ilk başkanlığına seçilmişti.

1770'te Fransız mühendis J.Cugnot tarafından başlatılan buhar makinesinin taşıtlara uygulanmasına yönelik çalışmalar, 1805'te İngiliz mühendis R.Trevithick'in maden ocaklarında vagonları çekmek üzere kullanılan ve raylar üzerinde hareket eden bir aracı, bugünkü adıyla lokomotifi geliştirmesiyle, amaçlarına büyük ölçüde yaklaşmıştı. 1814'te İngiliz mühendis William Hedley (1779-1843) lokomotifin raydan çıkmasını ve rayların kırılmasını önlemek için lokomotifin raylara yapışmasını sağlayan ikinci bir dingil kullanmaya başladı ve kullanılmış buharın dışarıya atılmasını sağlayan bir baca sistemiyle makinenin çekiş gücünü artırmayı başardı.

Stephenson'un 1814'te yaptığı Blücher, Hedley lokomotifinin geliştirilmiş bir türüydü. Aracın tekerleklerinde uyumlu bir devinim sağlamak için dingilleri birbirine zincir ve dişli çarklarla bağlayan Stephenson, daha sonraki modellerinde, piston devinimini yan tekerleklerin tümüne birden bir bağlama biyeliyle doğrudan aktararak, lokomotifin raylara iyice yapışmasını sağladı. Dışarı atılan kullanılmış buharın yerine hava dolmasını olanaklı kılarak çekiş gücünü artıran üstten baca sistemiyle donatılmış Blücher, 30 ton kömür yüklü sekiz vagonu, saatte 10 km'ye varan bir hızla sürükleyebiliyordu.

Stephenson'ın 1929'da ödül kazanan 'Rocket'i ise, Fransız mühendis Marc Seguin'in (1786-1875) geliştirdiği borulu kazan sistemiyle çalışıyor ve 20.yy ortalarına değin kullanılan buharlı lokomotiflerin tüm unsurlarını içeriyordu. Yatay konumda yerleştirilmiş silindir biçimindeki kazandaki su, içinde ocaktan gelen sıcak hava ve gazların dolaştığı borularla ısıtılıyor, böylece de daha çok ısı, buhar ve güç elde ediliyordu. Ayrıca kazanın yan kısımlarına yerleştirilen pistonlardan sağlanan devinim, devim kollarıyla doğrudan tekerleklere aktarılıyordu. 4,3 ton ağırlığındaki Rocket, 20 ton yükle saatte 58 km'lik bir hıza ulaşmayı başardı.

Bir demiryolu hattını tümüyle, köprüler, tüneller ve ikmal istasyonlarıyla birlikte kuran Stephenson ve oğlu demiryolu taşımacılığının yaygınlaşmasına, böylece de ulaşım ve ticaretin kıtaların içlerine kadar yayılmasına öncülük etmişlerdir.
kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi

İçeriğe Yorum Yapın

George Stephenson