Abraham Lincoln (d. 12 Şubat 1809 - ö. 15 Nisan 1865), ABD'li siyasetçi, devlet başkanı, hukukçu.

Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanı ve Cumhuriyetçi Parti`nin ilk başkanıdır. Lincoln, Amerikan İç Savaşı'nda Amerika Konfedere Devletleri'ne karşı büyük bir galibiyet elde etti. Ülkenin birliğini korudu ve köleliği bitirdi. 1860 Başkanlık Seçimleri'nden önce savcılık, Illinois Temsilciler Meclisi üyeliği ve bir dönemde ABD Temsilciler Meclisi üyeliği yapmıştır. İki kez de ABD Senatosu'na girmek için adaylığını koymuştur fakat başarısız olmuştur. Lincoln ABD'de köleliğe karşı olduğunu resmen dile getirdi. 1860 yılında Başkanlık için resmen adaylığını koydu. Ertesi yıl oyların büyük çoğunluğunu alarak Cumhuriyetçi Parti'nin ilk başkanı oldu. 1863 yılında köleliğin kaldırılması için gerekenleri ve tedbirler konusunda önlemleri belirtti. Ardından Serbest Bırakma Beyannamesi ve On Üçüncü Yasa değişikliği bildirilince Haziran 1863 tarihinde ABD'den kölelik resmen kalkmış oldu. Lincoln, suikast sonucu ölen ilk ABD başkanı oldu. Tarihsel değerlendirmelerde en iyi ABD Başkanları'ndan biri olarak kabul edilir.

Ülkesinin siyasal yaşamında adını duyur­madan çok önce yetenekli bir avukat olarak sivrilen Lincoln'un başarısı, keskin zekâsı ve sağduyusu kadar, dürüstlüğü ve adalete olan bağlılığından da ileri geliyordu. Dört dönem üst üste Yasama Meclisi'ne seçilenLincoln, bu dönemde köleliğin yeni kurulan batı eya­letlerinde de yasallaştırılmasını isteyenlere karşı çıktı. 1847'de Illinois'dan Kongre'ye seçildi. Bu sırada Meksika ile savaşa girilmiş­ti. Lincoln Meksika ile savaşın sürdürülmesin­den yana değildi. Meksika Savaşı'nın sonunda ABD topraklarının genişlemesi, kölelik soru­nuna yeni bir boyut getirdi. Güneyliler ABD' ye yeni katılantopraklarda köleliğin anaya­saya aykırı olmadığını ileri sürüyordu. 1856'da Cumhuriyetçi Parti'ye giren Lin­coln, 1858'deki senato seçimlerinde rakibi Stephen A. Douglas'ın karşısında yenilgiye uğradıysa da, seçim kampanyası sırasında öne sürdüğü köleliğe ilişkin görüşler ülkede geniş tartışmalara yol açtı. 1860'taki parti kongre­sinde başkan adayı seçildi ve Mart 1861'de ABD'nin 16. başkanı oldu. Güneyliler Lincoln'un başkan seçilmesini tepkiyle karşıladı. Bu sırada köleliğin varlığını sürdürdüğü 15 eyalete karşılık, 19 özgür eyalet bulunuyordu. Lincoln resmen başkanlık görevine başlama­dan önce Güney Carolina bağımsızlığını ilan etti. Bundan sonraki bir yıl içinde 10 Güney eyaleti daha bağımsızlığını ilan etti. Bu eya­letler Jefferson Davis'in başkanlığında Ame­rika Konfederasyonu'nu kurdu.

Güney Carolina'nın Sumter Kalesi'ni kuşa­tıp de geçirmesiyle Amerikan İç Savaşı başla­dı. 1 Ocak 1863'te Lincoln, Güney eyaletle­rinde köleliğin kaldırıldığını açıkladı. Lincoln' un başkanlık süresinin hemen tamamı ayrı­lıkçı Güney eyaletleriyle savaşmakla geçti. Lincoln'un karşılaştığı en önemli sorun, Robert E. Lee ve Thomas J. Jackson gibi yetenekli Güneyli generallere karşı başarılı olabilecek bir komutan çıkarabilmekti. Sava­şın ilk yıllarında Kuzeyli ordular üst üste yenilgiye uğramıştı. Mart 1864'te Lincoln, General Ulysses S. Grant'ı başkomutanlığa getirdikten sonra bu durum değişti. Lincoln çok sayıda askerin de oy kullandığı 1864 seçimlerinde yeniden başkan seçildi.

1865'te General Lee'nin 25 bin kişilik yorgun ve dağınık ordusu, General Grant'a teslim oldu. Bu bozgunu öbür Güneyli ordu­ların teslim olmaları ve köleliğin kaldırılması izledi. Lincoln başkanlığı sırasında birçok önemli yasa çıkarttı. Yeni bir kâğıt para uygulama­sından başka, beş yıl süreyle hazine toprakları üzerinde yaşayan ve işletenlere özel mülkiyet hakkı tanındı.

14 Nisan 1865'te karısı ile birlikte "VVashing­ton'daki Ford Tiyatrosu'nda, John Wilkes Booth adında bir Güneylinin silahlı saldırısı­na uğradı ve öldü. Abraham Lincoln dürüstlüğü, demokrasiye bağlılığı ve açık sözlülüğüyle halkının sevgi ve bağlılıkla andığı bir devlet adamıdır.

İçeriğe Yorum Yapın

Abraham Lincoln