12 Hayvanlı Türk Takvimi

• 1 Yıl 365 gün, 5 saat olarak kabul edilmiştir.
• 12 yılda 1 devir yapar.
• Yıllar sayı ile değiy, hayvan adlarıyla gösterilir.
• Aylar sayılarla belirtilmiştir.
• Bu takvimi Türklerden başka Çinliler ve Tibetliler tarafından da kullanılmıştır.

Zaman, kimine göre göreceli kimine göre de insan beyninin birer uydurması olup aklın sınırlarına sığmayan bir kavramdır. İnsanoğlu zamanın bu karmaşıklığını gidermek ve onu daha bilinçli tüketebilmek adına daima kalıplara sığdırmaya çalışmıştır. Bu uğurda gök cisimlerinin hareketlerini, gökteki olayları titizlikle izleyerek takvim adını verdikleri araçlara ulaşmışlardır. Böylece zamanla ilgili yapılan her inceleme, akla gelen her düşünce bir takvimin doğuşu olmuştur. Türkler de zamanı kendi kalıplarına uydurarak 12 hayvanlı Türk takvimini oluşturmuşlardır. 12 yıla isim vererek her yılın insan karakteri üzerindeki etkilerini ve o yıl yaşanacak sıkıntıları bu takvim yoluyla açıklamışlardır.

Takvimin Ortaya Çıkışı
Günümüzde olduğu gibi geçmiş dönemlerde yapılan icatlar da genellikle bir ihtiyaç sonucu ortaya çıkmıştır. Takvimin asıl ortaya çıkış sebebi Türklerin konargöçer bir hayat tarzını benimsemelerinden kaynaklanmaktadır. Yazın yaylada, kışın ise kışlakta yaşayan Türkler için göç zamanlarının doğru hesaplanması önemli bir ihtiyaçtı. Aynı zamanda ürünlerin hangi dönem ekilip hangi dönem hasat edileceği en az göç meselesi kadar önemli bir meseleydi. Bu takvim hayatlarını kolaylaştırmakla kalmayıp Türklerin inançlarını yansıttıkları bir sembol haline de gelmiştir.

Hayvan İsimlerinin Sırrı
Divanü Lugati’t Türk’te Kaşgarlı Mahmut 12 hayvanlı Türk takviminin ortaya çıkışını bir rivayetle anlatır. Rivayete göre bir Türk hakanı kendisi başa geçmeden önce yapılan bir savaş hakkında bilgi ister. Fakat danışmanları savaşın yapıldığı zaman konusunda anlaşmazlığa düşerler. Bunun üzerine hakan bu olayın tekrarlanmaması adına takvim yapılmasını ister. Tıpkı 12 ay gibi her 12 yıla tek tek isim konulmasını emreder. Daha sonra çıkılan bir sürek avında hakan hayvanların Ilısu’ya sürülüp sıkıştırılmasını ister. Suya gelen hayvanlardan 12 tanesi sudan karşıya geçince her yıla hayvanların geçiş sırasına göre adının konulmasını söyler. Böylece takvimdeki her yıl bir hayvan adıyla anılır.

Yılların Anlamları
Divanü Lugati’t Türk’te geçen başka rivayetler de 12 hayvanlı Türk takvimine göre her yılın bir öneminin olduğu, yılların uğurlu ve uğursuz olarak nitelendirildiğidir. Türkler bunlara inanarak kararlar almışlardır. Yılları yan ve yang olmak üzere iki gruba ayırmışlardır. Yan, yeri ve ayı temsil eder. Güçlüğü, zorluğu, kayıpları ve soğuğu simgeler. Yang ise gökyüzü ve Güneş’i temsil eder. Bu nedenle güç ve kuvvet bildirir. Örneğin maymun, tavşan, tavuk, yılan, koyun, sığır yılları zor yıllar olarak nitelendirilir. Sığır yılı savaşların çok olacağına inanılan bir yıldır. Tavuk yılı bolluk olan ama kargaşanın çok yaşanacağı, domuz yılı kar ve soğuğun çok olacağı yıldır. Timsah yılı ise yağmurun çok yağacağı bu nedenle bolluk olacağına inanılan bir yıldır. Yılan kışın yiyecek bulamayınca kumları yaladığı için yılan yılı da kurak sayılmıştır.