Ernest Orlando Lawrence
ABD, Nükleer BilimciDoğum Tarihi : 8 Ağustos 1901
Ölüm Tarihi : 27 Ağustos 1958
Aslan Burcu
Ernest Orlando Lawrence, (8 Ağustos 1901- 27 Ağustos 1958), 1939 yılında icadı siklotron ile Nobel Fizik Ödülü kazanmış Amerikan nükleer bilimci öncülerindendir. Manhattan Projesi için olanuranyum izotop ayırma üzerindeki çalışması, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı ve Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı kuruluşundaki katkıları ile tanınmaktadır.
Güney Dokota Üniversitesi ve Minnesota Üniversitesinden mezun oldu ve 1925 yılı Yale?de fizik doktorasını elde etti. 1928 yılında Kaliforniya Üniversitesi?ne profesör olarak atandı. Bir akşamüstü okulun kütüphanesinde iken yüksek enerjili parçacıkları hızlandıran şema ilgisini çekti. Daha sonrasında nasıl sıkıştırılabileceği üzerine kafa yordu ve elektromıknatısın kutupları arasında dairesel hızlana çember fikri aklına geldi. Sonucu ise ilk siklotron idi.
Lawrence daha büyük ve pahalı siklotron serileri yapmak üzere çalışmalar yürüttü. Lawrence?ın Radyasyon Laboratuvarı Kaliforniya Üniversitesin Lawrence öncülüğünde resmi bölüm haline geldi, 1936. Siklotronun fizikteki kullanımı yanı sıra Lawrence bunun tıptaki radyoskopların incelenmesinde kullanımını destekledi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Lawrence Radyasyon Laboratuvarında elektromanyetik izotop ayırıcı geliştirdi. Kalutron, olarak bilinen cihazları kullandı. Daha sonra Y-12 olarak adlandırılan devasa elektromanyetik ayırma tesisi Oak Ridge, Tennesseede yapıldı. Süreç etkili değildi ama işe yaradı.
Savaştan sonra Lawrence bilimsel programlardaki devlet bursu için kapsamlı bir kampanya başlattı ve büyük makineler ve bol miktarda para gereksinimi ile ?Büyük Bilim?in güçlü bir temsilcisi oldu. Lawrence Edward Teller?ın yürüttüğü ikinci nükleer silahlar laboratuvarını, Livermore, Kaliforniya, destekledi. Ölümünden sonra, Regents Kaliforniya Üniversitesi Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı ve Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı olarak onun adına adlandırıldı. Kimyasal element numarası 103 lavrensiyum olarak 1961 yılı Berkeley?de keşfinden sonra Lawrence onuruna adlandırıldı.
İcatları
-Siklotron, parçacık hızlandırıcı.
Ölümü ve mirası
Nobel Ödülü?nün yanı sıra Lawrence 1937 yılında Elliot Cresson Mdalyası ve Hughes Madalyası kazandı. 1938 yılında fizikte Comstock Ödülü, 1940?ta Duddell Madalyası ve Ödülü, 1942?de Holley Madalyası, 1942 yılında Merit Madalyası, 1951?de William Procter Ödülü, 1952?de Faraday Mdalyası ve 1957 yılında Atomik Enerji Komisyonundan Enrico Fermi ödülü aldı. 1948?de Legion d?Honneur?da çalışan oldu ve ilk olarak US Ordu Akademisi?nden 1958 yılında ilk Sylvanus Thayer Ödülü?nü aldı.
Temmuz 1958?de Başkan Dwight D. Eisenhower Lawrence?a Sovyet birliği ile Karşılıklı Nükleer Test Yasaklama Antlaşmasını önermesi için Geneva, İsviçre?ye gitmesi talebinde bulundu. İki kişi hidrojen bombasının gelişimi hakkında tartışmada bulundu ve 1939 yılında Strauss Lawrence?ın siklotronu için fon yardımında bulundu. Strauss Lawrence?ın Geneva heyetinin bir parçası olmasında oldukça ısrarcı idi çünkü nükleer teste gönüllü olarak devam edeceği biliniyordu. Aniden gelişen kronik ülseratif kolitten acı çekmesine karşın Lwrence yine de gitmek istedi ama Geneva?da iken hasta oldu ve Stanford Üniversitesi?ndeki hastaneye kaldırıldı. Cerrahlar kalınbağırsağının çoğunu çıkarttılar ama arterlerinin birinde damarlarda yağ birikmesi dahil olmak üzere başka sorunlar buldular. 27 Ağustos 1958, Palo Alto Hastanesi?nde öldü. Molly halka açık bir cenaze istemedi ama First Congregationalist Kilisesi Berkeley?de anma töreni yapmayı kabul etti. Anma konuşmasının Kaliforniya Üniversitesi başkanı Clark Kerr yaptı.
Ölümünden 23 gün sonra Kaliforniya Üniversitesi İdarecileri üniversitenin iki nükleer araştırma alanını Lawrence?ın ölümü ardından tekrar isim değiştirme konusunda oyladılar ve isimleri Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı ve Lawrence Cerkeley Ulusal Laboratuvarı oldu. 1959 yılında anısına Ernest Lawrence Ödülü çıktı. Kimyasal elementlerden numarası 103 olan element, 1961 yılında Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarında keşfedildi, lawrencium olarak adlandırıldı. 1968 yılında Lawrence Bilim Salonu halka açık bilim eğitim merkezi Lawrence onuruna açıldı. Kağıtları Berkeley, Kaliforniya Üniversitesindeki Bancroft Kütüphanesinde bulunmaktadır.