Augusta Ada King, Lovelace Kontesi, Augusta Ada Byron adıyla doğan ve günümüzde yaygın olarak Ada Lovelace adıyla bilinen, İngiliz matematikçi ve yazardır. Esas olarak Charles Babbage'in erken dönem mekanik genel amaçlı bilgisayarı Analitik Makine üzerindeki çalışmaları ile bilinir. Makine hakkındaki notları, bir bilgisayar tarafından işlenmek üzere yazılan ilk algoritmayı içerir. Bundan dolayı genel kanı dünyanın ilk bilgisayar programcısı olduğudur.

Lovelace, şair olan Lord Byron'un ve Anne Isabella Byon çiftinin meşru tek çocuğu olarak 10 Aralık 1815'te doğdu. Byron'un diğer bütün çocukları gayrimeşru doğmuştur. Ada doğduktan bir ay sonra Lord Byron eşinden ayrıldı ve dört ay sonra İngiltere'yi terk etti. Ada 8 yaşındayken Yunan Bağımsızlık Savaşında hastalıktan öldü. Ada'nın annesi Lord Byron'a kızgındı ve onda delilik olarak gördüğü davranışları Ada'nın da geliştirmemesi için kızının matematiğe ve mantığa ilgisini destekledi. Buna rağmen, Ada'nın babasına ilgisi devam etti ve isteği üzerine öldüğünde babasının yanına gömüldü.

Ada, bilime şiirsel yaklaşımı ve kendisini analizci ve metafizikçi olarak tanımladı. Daha gençken, matematiksel yetenekleri, İngiliz matematikçi Charles Babbage ile süregelen bir iş ilişkisine ve arkadaşlığa, özellikle de Babbage'ın Analitik Motor üzerine çalışmalarına neden oldu. 1842-3 yılları arasında, İtalyan ordu mühendisi Luigi Menabrea'nın motor üzerine makalesini kendi ayrıntılı notlarıyla destekleyerek çevirdi. Bu notlar birçok insanın ilk bilgisayar programı olarak düşündüğü bir makine tarafından yapılması tasarlanan algoritmayı içerir. Lovelace'ın notları başlangıç bilgisayar tarihinde çok önemlidir. Ayrıca diğer bilim insanları Babbage dahil olmak üzere sadece bilgisayarların salt hesaplama ya da yoğun hesaplama kapasitesi üzerine yoğunlaşmışken, Ada, salt hesaplama ya da yoğun hesaplamanın ötesine geçmek için bilgisayarların kapasiteleri üzerine bir görüş geliştirdi. Şiirsel bilim yaklaşımı ona, ortak çalışma aracı olarak teknolojinin birey ve toplumla ilişkisinin nasıl olduğunu inceleyen analitik motorun temel sorularını sormasına önayak oldu.


Ölümü

Ada Lovelace 36 yaşındayken, muhtemelen doktorların ondan kan almasıyla şiddetlenmiş olan rahim kanserinden 27 Kasım 1852 de öldü. Hastalığı aylarca sürdü ve bu sürede annesi yönetimi ele geçirdi ve Ada'nın bütün arkadaşlarının ve sırdaşlarının gelmesini engelledi. Annesinin etkisi altında Ada dini anlamda dönüşüm geçirdi ve daha önce yaptıkları için pişmanlık duyması ve vasiyetini uygulayan insanın Isabella olması için ikna edildi. 30 Ağustos'ta, onu hasta yatağında terk etmesine neden olacak bazı şeyler söyledi kocasına ve bir daha ondan haber alamadı. Kocasına ne söylediği ise bilinmemektedir. Ada, isteği üzerine, babasının yanına Mary Magdalene Kilisesi'ne (Hucknall, Nottingham) gömüldü.


Çalışmaları

Ada hayatı boyunca, mesmerizm ve frenoloji dahil olmak üzere bilimsel gelişmelere ve günün modasına güçlü bir ilgisi vardı. Babbage'le yaptığı ünlü çalışmasından sonra bile, diğer projelerde çalışmasını sürdürdü. Arkadaşı Woronzow Greig'e beynin nasıl düşünce ürettiğinin ve sinirlere duygularımızı nasıl aktardığının matematiksel bir modelini yaratmayı istediğini söyledi. Ne yazık ki bunu hiçbir zaman başaramadı. Ada'nın beyne olan ilgisi annesinden kalan uzun süredir kafasını meşgul eden deli olma ihtimalinden geliyordu. Bu proje üzerine araştırmasının bir parçası olarak, 1844'de elektrik mühendisi Andrew Crosse'yi elektrik deneylerini nasıl yaptığını öğrenmek için ziyaret etti. Aynı yıl, Karl Von Reichenbach'ın "Manyetizm Üzerine Araştırmalar" kitabı hakkında bir değerlendirme yazısı yazdı. Ama bu yazı ne yayınlandı ne de taslak geçmişin ilerlediği görüldü. Kanser olmazdan bir sene önce 1851'de annesine bazı yapımlardan bahsederek matematikle müziğin bağlantısı üzerine çalıştığını yazdı.

Ada, Charles Babbage'la ilk kez 1833 haziranın'da ortak arkadaşları Mary Somerville aracılığıyla tanıştı. Hazirandan sonra, Babbage, Ada'yı "Fark Makinesi"nin ilk örneğini görmesi için davet etti. Makineyi görünce Ada büyülenmişti ve Somerville olan ilişkisini Babbage olabildiğince sık görmek için kullandı. Babbage, Ada'nın çözümleme ve idrak kabiliyetinden etkilenmişti ve Ada'ya "sayıların büyücü kadını" diyordu. Babbage, 1843'de Ada hakkında, "eğer mümkünse bu dünyayı, dünyanın dertlerini ve birçok şarlatanı unutun. Sayıların büyücü kadını dışında her şey kısa bu dünyada." diye yazdı.

1842-43 yılları arasındaki dokuz aylık süreç boyunca Ada, İtalyan matematikçi Luigi Menabrea'nın Babbage'ın yeni önerilen makinesi hakkındaki anılarını çevirdi. Makaleye birçok not ekledi. Analitik Motorun işlevlerini anlatmak zor bir iş, diğer bilim insanları motorun konseptini tam kavrayamamakla birlikte İngiliz kurumlar motorla ilgilenmediler bile. Ada'nın notları aynı zamanda motorun Fark Makinesi'nin orijinal halinden ne kadar farklı olduğunu açıklamak durumundaydı.

Ada'nın notları anının kendisinden daha uzun ve Analitik Motorun düzgün çalışması için kurulmuş Bernoulli sayı dizisini motorla hesaplama yöntemini detaylı olarak içermektedir.

Bu çalışması baz alınarak, Ada, günümüzde ilk bilgisayar programcısı olarak anılmaktadır, yöntemi ise ilk bilgisayar programı olarak kabul edilmektedir. Çalışmaları, döneminde kabul gördü, dahası Michael Faraday kendisini Ada'nın yazılarının hayranı olarak tanımladı.

Yazıları yayımladığında, Babbage kendi açıklamasını (devletin kendi motoruna karşı tavrına eleştirisini) imzalamadan bırakmak istiyordu ama aynı zamanda, açıklamayı Ada'nın da yazmış olabileceğini ima ediyordu. Bu yüzden Ada ile Babbage'ın araları bozuldu. Taylor'ın Bilimsel İnceleme Yazıları, açıklamanın imzalanması gerektiğini belirtince, Babbage, Ada'ya yazıyı geri çekelim mi, diye sordu. Ada, Babbage'ın ilk defa açıklamayı imzasız bırakacağını biliyordu ve yazıyı geri çekmeyi reddettiğini söyledi. Tarihçi Benjamin Woolly bu olayı "Babbage'ın tavırları, Ada'nın ünlü biri olması nedeniyle hevesle Ada'nın da bu işe girmesini istemesini ve bu yüzden onun isteklerini memnuniyetle yapmasını açıklıyor." sözleriyle teorileştirdi. Ada'nın Babbage'la arası düzeldi ve yazışmaya devam ettiler. 12 Ağustos 1851 de Ada kanserden ölmek üzereyken, Babbage'a vasiyetimi uygulayan olur musun, diye yazdı, ama bu mektup Babbage'a gerekli yasal yetkiyi vermiyordu. Değerli Köşk'ün teras bölümü Filozof Yürüyüşü olarak bilinirdi çünkü Ada ve Babbage'ın matematiksel ilkeleri tartışırken burada yürüdükleri farz edilirdi.


İlk Bilgisayar Programı

1842'de Babbage, Turin Üniversitesi'nde Analitik Motoru üzerine bir konuşma yapması için davet edildi. Genç İtalyan mühendis Luigi Menabrea ve geleceğin İtalya Başbakanı, Babbage'ın konuşmasından övgüyle söz etti Fransa'da ve ardından bu Bibliothèque universelle de Genève'da Ocak 1842'de yayınlandı. Babbage'ın arkadaşı Charles Wheatstone, Ada'dan Menabrea'nın yazısını ingilizceye çevirmesini istedi. Ada, yazıya kendi notlarını da ekleyerek çevirdi. Babbage'ın da tavsiyelerinin yardımıyla, Ada bunu yaparak yılını daha iyi geçirdi. Menabrea'nın yazısından daha kapsamlı olan bu notlar sonradan Taylor'ın "Bilimsel İnceleme Yazıları"nda AAL kısaltması altında yayınlandı. 1953'te ölümünden bir asır sonra, Babbage'ın Analitik Motor'u üzerine notları tekrar yayımlandı. Motor şu an İlk dönem bilgisayar modeli, Ada'nın notları da bilgisayar ve yazılım tanımlaması olarak kabul ediliyor.

Ada'nın notları A'dan G'ye kadar alfabetik olarak sıralandı. G notunda, Ada, Bernoulli sayılarını hesaplamak için Analitik Motor'un algoritmasını tanımlıyor. Bu, bilgisayara uygulanması için uyarlanmış ilk algoritma olarak düşünülüyor. Bu yüzden de Ada ilk bilgisayar programcısı olarak kabul ediliyor. Motor hiçbir zaman tamamlanamadığı gibi Ada'nın kodu da hiçbir zaman test edilemedi.


Kavramsal Sıçrama

Ada notlarında Analitik Motor'un önceki hesap makinelerinden farkına özellikle de karmaşık problemleri çözmeye programlanması özelliğine değindi. Ada bu icadın salt sayı hesaplamanın ötesine geçme potansiyeli olduğunu fark etti. Şu sözleri yazdı :

"Analitik Motor'un sayıların yanında başka şeylere de etkisi olabilir. Soyut bilimsel işlemlerle açıklanabilecek ortak temel ilişkileri olan nesneler bulunabilir hatta belki de işletme notasyonunun hareketindeki ve motorun mekanizmasındaki değişimlere duyarlı olabilir.

Örneğin, bilimin uyumu ve müzikal kompozisyonun tiz seslerinin temel ilişkileri bu tarz ifadelere ve değişimlere duyarlılar, o zaman motor da, her türlü karmaşıklık ve boyut derecesinde özenle hazırlanmış ve bilimin parçaları olan müziği besteleyebilirdi."

Ada'nın bu analizi, bilgisayarın yetenekleri hakkındaki önceki fikirlerden kavramsal bir sıçramaydı ve modern bilgisayarın imasının hatta yeteneklerinin habercisiydi. Bu öngörü Betty Toole, Benjamin Woolley gibi yazarlar, hatta ilk tamamlanmış Analitik motoru yapma amacında olan "Plan 28" projesinin sahibi, programcı John Graham Cumming tarafından önemsendi.

İçeriğe Yorum Yapın

Ada Lovelace